ივა ფეზუაშვილის ერთი მისამართი — ფადიკო გოგიტიძის ძეგლი

“ბავშვობა ის არაა, რასაც წარსულში დატოვებ. ბავშვობა ისაა, რასაც აწმყოშიც გადმოიყოლებ, ხელს ჩაკიდებ და ერთად თუ არა, ალაგ-ალაგ და გვერდი-გვერდ ივლით.

ეს ტექსტიც ეგაა, გულწრფელობაა და მიამიტობა და სადაც ნაივურობაა, ბავშვობაც ხომ იქაა, ან უფრო სწორად — სადაც გულწრფელი მიამიტობაა ბავშვობაც ხომ იქ გვინდა იყოს, იმიტომ რომ ბავშვობა რომელშიც ეგ ორი არაა, დიდად ვერც ბავშვობა ვერაა. 

ბავშვობის მოგონებებს კი ეგეთი ზნე სჭირთ, ყველა სხვა ფლეშბექისგან განსხვავებით, ამათ უცვლელად ინახავ. რა გინდა რა პროექცია, გადამონტაჟება ან დროსთან ერთად მოტანილი ცვლილებები თუ მოგონებების შეცვლის ჟინი, ამათ ვერ ერევა და თუ თვალების მაგრად დახუჭვა შეგიძლია და ნესტოებით კი ნაცნობი სუნების ძებნა, სწორ დროს, სწორ ადგილას აღმოჩენილი, ისე მარტივად დაადგები წარსულის კვალს, გეგონება დრო და დროში მომხდარი ცვლილებები არც ყოფილა და არც რამე გავლენა ჰქონიაო.

სხვა ქუჩები დროსთან ერთად რომ სახელებს და გვარებს იცვლიან, ის ქუჩა, რომლის გავლითაც მივდივარ მოგონებებისკენ, ჩემი ჯეელობიდან ვიდრე აქამდე, ერთ სახელს და ერთ გვარს ატარებს. 

მემედ აბაშიძე ვინ იყო, მაგას ბათუმში ბავშვიც კი გეტყვის და აი მისი ღვაწლები და ისტორიული კვალი კი ცოტა არ იყოს წაბორძიკების ამბავია — ის რაც უფროს თაობას ახსოვს, უმცროსს ჯერ არ უსწავლია და შუა თაობა კი სადღაც ამ ორს შორისაა გაჭედილი. დასანანია ისტორიისთვის მნიშვნელოვან ფიგურებს რომ მათი სახელობის ქუჩაზე მოწყობილი კაფეებით და ბარებით ვიმახსოვრებთ და ვიხსენებთ და არა იმ საქმეებით, რის გამოც მათი სახელები და გვარები დაერქვა ქუჩებს.

რაცაა ეგაა, რაცა ვართ ეგ ვართ.

ისტორიული მეხსიერება არაა ჩვენი მთავარი ძალა.

გამომყევი. გავცდეთ ყველა ბარს, რომლითაც ეს ქუჩა გვახსოვს და ბათუმის ცენტრალურ პარკში შევიდეთ. ცენტრალური პარკი, შეიძლება ხმამაღლა ჟღერდეს, მაგრამ ცენტრალურია და პარკი, რას ვიზამთ? ტბაც აქვს და მერხებიც. ხოდა, სანამ, ტბასთან მივალთ და ჩამოვსხდებით, მანამდე შესასვლელში თვითმფრინავიანი ქალის და ბავშვის ძეგლს დავუკვირდეთ. დღეს რომ სახელი და გვარი, დაბადების და გარდაცვალების წლები და პროფესიაც კი აწერია, იყო დრო მაგ სამიდან არც-ერთი რომ არ ეწერა და ეგ კიდევ ის დრო იყო, მე რომ ბავშვი ვიყავი და დედა რომ ამ პარკში მასეირნებდა და მაშინ მგონი სულაც 6 მაისის სახელს ატარებდა აქაურობა. მაგდენი აღარ მახსოვს. 

რაც მახსოვს ეს ძეგლია. გინდა არ გინდა სიმბოლური. დედა და შვილი პარკში და ქალი და ბავშვი ძეგლზე. 

დე, ვისი ძეგლია? — ვეკითხები დედაჩემს

არ ვიცი, ვნახოთ — წარწერაც არაა, რომ რამე გაიგო, ცნობა არაა რომ წაიკითხო და ინტერნეტი რომ დაგუგლო. ბედად ტბასთან შუახნის კაცი ზის, თევზაობს. მივდივართ, დედა ეკითხება: 

უკაცრავად, ხომ არ იცით, შემოსასვლელში ვისი ძეგლი დგას?

რომელი?

ქალის და ბავშვის — ვუხსნით, მაგრამ მაინც გაკვირვებული გვიყურებს

ქალს თვითმფრინავი უჭირავს — დამატებით ინფორმაციას ვაძლევთ. გვიყურებს, ეღიმება. 

დაიჭირეთ ქალბატონი თვითმფრინავი და თქვენი იქნება — გვპასუხობს. დედაჩემს დიდად არ მოსწონს ამ კაცის ხუმრობა, მე რა შუაში ვარ არ ვიცი, მაგრამ ხელზე უხეშად მქაჩავს და საპირისპირო მიმართულებით მივყავარ. ათი-თხუთმეტი მეტრის გავლის შემდეგ, კაცის ხმა გვესმის

ააა შემოსასვლელში როა, მაგაზე ამბობთ? — მე გახარებული ვტრიალდები, დედაჩემი სკეპტიკურად უყურებს

დიახ — მგონი გაიხსენა

ქალს რომ თვითმფრინავი უჭირავს?

დიახ, დიახ — ნამდვილად, ნამდვილად გაიხსენა

ბავშვთან ერთად რომაა ხო? 

კი, კი — აი ახლა იტყვის!

ხოო ეგ ძმიშვილო… ეგ, კარაქიანი პურის ძეგლია — მპასუხობს და ისევ ხარხარებს, დედა ისევ მე მქაჩავს ხელზე და მგონი ხმადაბლა ილანძღება. 

ძეგლი კი ფადიკო გოგოტიძისაა, პირველი ქართველი მფრინავი ქალის, მშობლებს რომ მოატყუა სამედიცინოზე ვისწავლიო და სინამდვილეში რომ ცაში ფრენა ისწავლა და სულ რაღაც 24 წლის ასაკში გარდაცვლილმა, ძეგლზე ბევრად უფრო დიდი რაღაც — თავისუფლების იდეა დატოვა.

იდეა, რომ არ არსებობს ჩარჩოები და წინასწარ გაწერილი როლები, კაცისთვის და ქალისთვის მოგონილი პროფესიები, რომ თუ მოინდომებ — იზამ და თუ იზამ, თუ საწადელს მიაღწევ, და ოცნებებს აისრულებ, შენი და მომდევნო თაობისთვის მისაბაძი მაგალითი იქნები. 

ბავშვობაში მოსმენილი უკბილო ხუმრობა, ჩემთვის ფიქრის საბაბი გახდა და ფადიკო გოგიტიძეს ამბავი კი რომელსაც ჩემ ორ შვილს, ორ გოგოს ვუყვები, შეიძლება მათთვის ინსპირაცია იყოს.”